امام صادق (ع) شیخ الائمه است، از همه ائمه دیگر، عمر بیشتری نصیبشان شده است. در زمان ایشان، امویان و عباسیان سرگرم زد و خورد با یکدیگر بودند و این امر، فرصتی طلائی برای امام بوجود آورد که بساط افاضه و تعلیم را بگستراند. شیخ مفید از علمای شیعه می گوید آثار علمی آن حضرت آنقدر زیاد است که در همه بلاد منتشر شده است. محمدبن عبدالکریم شهرستانی، از علمای بزرگ اهل سنت و صاحب کتاب معروف الملل و النحل، درباره آن حضرت می گوید:«او هم دارای علم و حکمت فراوان و هم دارای زهد و ورع و تقوای کامل بود»

فقهای بزرگ آن عصر، بیشترشان از شاگردان آن حضرت بودند. ابوحنیفه و احمد بن حنبل معاصر امام بودند و هر دو از محضر امام صادق استفاده می کردند. شافعی و احمدبن حنبل نیز از شاگردان آن حضرت به شمار می آیند. مالک درباره حضرت می گوید:«از بزرگان و اکابر عباد و زهاد بود و از کسانی که بود که خوف و خشیت الهی در دلش قرار داشت. او مردی بود که حدیث پیامبر زیاد می دانست، خوش محضر بود و مجلسش پرفایده بود.» و باز مالک می گوید:«چشمی ندیده و گوشی نشنیده و به دلی خطور نکرده کسی از جعفر بن محمد فاضلتر باشد» ابوحنیفه هم درباره آن حضرت می گوید:« از جعفر بن محمد فقیه تر و داناتر ندیدم»

اوضاع سیاسی در عهد امام صادق (ع)

بنی العباس از ابتدا با نام و شعار اهل بیت به میدان آمدند اما در باطن جاده را برای خودشان صاف و هموار می کردند. مطابق نقل مسعودی در مروج الذهب، بعد از کشته شدن ابراهیم امام ( برادر بزرگتر سفاح و منصور، که سفاح را جانشین خود قرار داده بود) نظر ابوسلمه این بود که دعوت را از عباسیون متوجه علویون کند. به همین خاطر دو نامه به یک مضمون به مدینه نوشت، یکی را برای حضرت امام جعفر صادق (ع) که رأس و رییس بنی الحسین بود و یکی را هم برای عبدالله بن الحسن بن الحسن که بزرگ بنی الحسن بود. امام صادق به نامه اعتنایی نکرد و حتی آنرا با شعله چراغ سوزاند، اما عبدالله فریب خورد و خوشحال شد و با اینکه امام صادق به او فرمود که فایده ای ندارد و بنی عباس نخواهد گذاشت کار بر تو و فرزندانت برسد، قانع نشد و قبل از آنکه جواب نامه عبدالله به ابوسلمه برسد، سفاح، ابوسلمه را کشت و بعد هم خود عبدالله و فرزندانش گرفتار شدند و کشته شدند...

شهید مطهری با توجه به وضعیت سیاسی دوران امام جعفر صادق و همچنین فعالیتهای علمی ایشان می گوید:«اگر امروز می بینیم اصلاح طلبانی، به رسمیت مذهب شیعه – بعد از هزار سال- اقرار و اعتراف می کنند به خاطر اینست که شیعه یک مکتب واقعی اسلامی است و آثار شیعی در هر رشته نشان می دهد که دیگر نمی توان اتهامات سیاسی به آن بست، این آثار مولود ایمان و عقیده است، سیاست نمی تواند این چنین فقه یا اخلاق یا فلسفه و عرفان، یا تفسیر و حدیثی بوجود آورد، رسمیت امروز شیعه معلول طرز کار و عمل آنروز امام صادق (ع) است.»