در سال دهم بعد از هجرت، حضرت پيامبر اسلام رسول اكرم محمد(ص) به پيروان نزديك خود سفارش نمود كه تمام مردم در اقصي نقاط جهان اسلام را دعوت كنند كه به آخرين حج حضرت پيامبر ملحق بشوند. اين براي اولين بار بود كه مسلمين با چنين تعداد كثيري در يك محل در پيش پيشواي خود حاضر مي‌شدند. در راه مكه بيش از هفتاد هزار نفر به دنبال حضرت پيامبر (ص) راهي مكه بودند و در چهارمين روز ذي‌الحجه بيش از يكصد هزار نفر وارد مكه شده بودند.
نزول آيه 67 از سوره مباركه مائده<\/h2>
در هجدهم ذي الحجه سال 10 هجري، بعد از اتمام مراسم حج، پيامبر مكه را بسوي مدينه ترك نمود تا اينكه به محلي بنام غدير خم (نزديك جحفه) رسيدند كه در آن محل حجاج از هم جدا شده و هر كدام بسوي وطن خود مي‌رفتند. در اين محل، از سوي خداوند عزوجل آيه زير نازل شد :
يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ
(اي پيامبر ابلاغ كن آنچه را نازل شد بر تو از پروردگارت و اگر چنين نكني پس رسالت خود را نرسانده‌اي و خدا نگه مي‌دارد از مردم همانا خدا هدايت نكند قوم كافران را).
سوره مباركه مائده، آيه 67
در روايات زيادي به صراحت آمده كه آيه فوق روز غدير درباره اعلام جانشيني حضرت علي (ع) نازل شده است .
اين روايات را جمع زيادي از اصحاب منجمله «زيد بن ارقم» ، «ابوسعيد خدري»، «ابن عباس»، «جابربن عبدالله، «انصاري»، «ابن مسعود» و … نقل كرده‌اند. بعضي از اين احاديث مانند حديث زيد بن ارقم از يك طريق و بعضي مانند حديث ابن عباس و ابوسعيد خدري هر كدام از يازده طريق و بعضي مانند حديث براءبن مازب به سه طريق نقل شده است.
منابع اهل سنت تأكيد كرده‌اند كه نزول آيه فوق قبل از سخنراني حضرت رسول اكرم (ص)در غدير خم بوده است :
- تفسير كبير، فخر رازي، زير تفسير آيه 67 : 5 ، ج 12، ص 50-49
- اسباب النزول، وحيدي، ص 50
- نزول القرآن. حافظ ابونعيم
- الفصول المهمه، ابن صباغ مالكي مكي، ص 24
- درالمنثور، حافظ سيوطي، تحت آيه 67 : 5
- سيره الحلبيه، نورالدين حلبي، ج 3، ص 31
- تفسير نيشابوري، ج 2، ص 194
و بسياري ديگر
خود اين آيه نشاندهنده آنست كه آنچه بر پيامبر نازل شده داراي چنان اهميتي است كه عدم ابلاغ آن با عدم رسالت برابري مي‌كند و فرمايش خداوند كه مي‌فرمايد «والله يعصمك من الناس» خود شاهدي است بر نگراني پيامبر از عكس‌العمل مردم و يا در واقع آشوب منافقين.
از روايات وارده در اينجا به ذكر دو نمونه بسنده مي‌كنيم :
واحدي در كتاب «اسباب نزول» به سند خود از عطيه از ابوسعيد خدري مي‌نويسد :
«آيه (يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليك من ربك …) در روز غدير خم درباره علي بن ابيطالب نازل شد.
ثعلبي در ذيل آيه (يا ايها الرسول …) به سند خود از «ابوصالح» از «ابن عباس» روايت كرده كه گفت: اين آيه درباره علي بن ابيطالب نازل شد و خداوند امر كرد به پيغمبر به مردم برساند آنچه درباره علي است. اين بود كه پيامبر دست علي را گرفت و فرمود : «من كنت مولا فعلي مولا اللهم وال من والاه و عاد من عاداه».